Trong đất, tồn tại rất nhiều loại nấm khuẩn có thể gây hại đến cây trồng. Tuy nhiên, trong số đó, hai loại nấm mà chúng ta cần đặc biệt lưu ý và coi là nguy hiểm nhất vẫn là nấm Phytophthora và nấm Fusarium. Đây là những tác nhân gây bệnh quan trọng có thể gây thiệt hại nghiêm trọng đối với cây trồng và sản xuất nông nghiệp
Nấm khuẩn Phytophthora và Nấm Fusarium
Nấm khuẩn Phytophthora là một loài nấm thường được biết đến vì khả năng phá hoại thực vật. Đây là loại nấm phổ biến thuộc lớp Oomycetes, họ Pythiacea và bộ Pernoporales. Nấm này có sợi không màu, không vách ngăn, đơn bào, kích thước không đều. Túi bào tử của nó thường có hình dạng trứng hoặc hình quả chanh, và có hoặc không có nuốm. Nấm khuẩn Phytophthora thường không có màu và trong suốt.
Nấm khuẩn Fusarium, một chi nấm lớn trong họ Tuberculariaceae, thường sống hoặc ký sinh trên nhiều loại cây trồng, cây ăn trái và rau. Nó thường là nguyên nhân chính gây héo rũ cho cây chủ. Hệ sợi nấm của nó có thể lan toả khắp mạch mạch của cây và lấp kín mạch gỗ, gây trở ngại cho quá trình vận chuyển nước trong cây, dẫn đến héo rũ. Fusarium cũng có khả năng sản xuất một số chất độc hại được tiết vào hệ mạch của cây, gây thêm tổn hại. Nhiều loại thực vật có thể bị tấn công bởi nấm khuẩn Fusarium.
Nấm khuẩn Fusarium thường có hệ sợi nấm phân nhánh, có vách ngăn, và thường không có màu sắc đặc trưng, nhưng có thể chuyển sang màu nâu khi già. Hệ sợi nấm của nó có khả năng sản xuất độc tố tiết vào hệ mạch cây chủ, gây ra các triệu chứng héo rũ.
Tác động và Điều kiện phát triển của Nấm khuẩn Phytophthora và Fusarium đối với cây
Nấm khuẩn Phytophthora và Fusarium là hai tác nhân chính gây bệnh vàng lá thối rễ trên cây có múi.
Cơ chế hoạt động của nấm khuẩn Phytophthora và Fusarium:
- Khi nấm khuẩn Fusarium solani tương tác với tuyến trùng, tuyến trùng tấn công làm tổn thương rễ, sau đó nấm Fusarium tận dụng để tấn công.
- Cũng có thể xảy ra khi nấm Phytophthora tấn công rễ trước, tạo nên vết thối, sau đó nấm Fusarium tấn công sau cùng gây ra bệnh vàng lá thối rễ.
Điều kiện phát triển bệnh:
Nguyên nhân:
- Tuyến trùng, rệp sáp đất và nhện hại rễ tạo ra vết thương trên bộ rễ, tạo điều kiện thuận lợi cho sự xâm nhập của tổ hợp nấm (Fusarium, Pythium, Phytophthora, Rhizoctonia) và gây hại.
- Đất vườn cũ hoặc không được bón phân, thiếu chăm sóc, đất có tính chua.
- Độ pH của đất thấp, dưới 5.0, và thiếu vi lượng có thể làm cho bệnh phát triển và trở nên nghiêm trọng hơn.
- Sử dụng phân hóa học quá nhiều, thiếu phân hữu cơ, và không bổ sung vôi cho đất cũng làm cho bệnh phát triển và gây hại nặng.
- Cách xử lý vườn như việc xiết nước khi tưới hoặc sau mưa có thể làm cho rễ trở nên mẫn cảm với nấm bệnh.
Triệu chứng:
- Trên lá: Khi bệnh mới xuất hiện, lá của cây vẫn bình thường, nhưng gân lá có màu vàng nhạt, phiến lá có màu vàng cam và dễ bị rụng, đặc biệt là lá phía dưới.
- Trên rễ: Nhánh cây bị bệnh hướng nào, rễ thường bị tổn thương ở hướng đó. Sự thối và hư hại rễ lan từ rễ nhỏ đến rễ lớn. Rễ mất khả năng hấp thu nước và dinh dưỡng, dẫn đến chết khô của cành. Trong trường hợp nặng, tất cả rễ đều bị thối đen và chết, cuối cùng làm cho cây chết hoàn toàn.
Biện pháp phòng và xử lý bệnh do nấm khuẩn gây hại
Biện pháp canh tác:
- Lựa chọn cây giống không bị nhiễm bệnh và sạch sẽ. Thực hiện việc tỉa cành và tạo tán cho cây từ khi cây còn nhỏ. Thường xuyên cắt tỉa và loại bỏ những cành già yếu và bị nhiễm bệnh.
- Thường xuyên kiểm tra vườn để phát hiện sớm những dấu hiệu bệnh và có biện pháp xử lý kịp thời.
Biện pháp sinh học:
- Khi nấm khuẩn Phytophthora gây hại, đó là dấu hiệu của mất cân bằng trong môi trường cây trồng.
- Cần bổ sung các chủng nấm đối kháng mạnh như Chaetomium và Trichoderma định kỳ vào đất để xử lý và diệt trừ nấm. Để phòng bệnh, cần bổ sung định kỳ từ 3 đến 6 tháng.
- Giảm áp lực lên rễ bằng cách cắt tỉa những cành vàng. Cắt từ đỉnh đọt xuống 2 đến 3 mắt lá để cây dễ dàng phục hồi và phát triển lại.
- Cải tạo phần đất xung quanh tán cây để loại bỏ các mầm bệnh và cải thiện độ tơi xốp của đất, giúp rễ cây phục hồi dễ dàng hơn.
- Sử dụng các loại chế phẩm sinh học để diệt trừ nấm khuẩn và kích thích tái tạo bộ rễ. Sản phẩm như Anti Phytop và Vaccino CAN kết hợp với Nano Đồng có thể giúp trong quá trình xử lý và phòng bệnh.”